تفکر منطقی Logical thinking
در بررسى و مطالعه ساخت تفکر منطقی و فعاليت‌هاى ذهن، گردون هولفيش و فيليپ ژ. اسميت در کتاب تفکّر منطقى به تحليل سه جانبه مى‌پردازند. اين سه جنبه عبارتند از: احساس، حافظه و تخيل. بر اساس تحليل آنان، مى‌توان تفکر را به شکل مثلثى که اضلاع آن در تعامل هستند، تصور کرد.
احساس، حافظه و تخيل سه ضلع اين مثلث هستند. مطالعه و شناخت جنبه‌هاى مختلف تفکّر و روابط متقابل آنها کمال اهميت را دارد و مى‌تواند ما را در فهم بيشتر اين فعاليت کمک کند.
در صورت عدم تعادل در سه جنبه ی فوق، نمى‌توان به منطقى بودن تفکّر اعتماد داشت.
تفکّر منطقى و علمى هميشه به وسيله بررسى فعال، مداوم و دقيق عقيده يا معرفت در سايه ی دلايلى که آن را تأييد مى‌کنند حاصل مى‌شود.
تفكر منطقی در واقع عالی‌ترین سطح تفکر است كه اختصاص به انسان دارد، به هر میزان كه محتوای تفكر با واقعیت‌های بیرونی همخوانی داشته باشد و در ذهن از نظم و انسجام خاصی برخوردار باشد، فرد راحت تر می‌تواند مسایل را تجزیه و تحلیل كند.
تفکر منطقی عمل تحلیل وضعیت و ارائه راه‌حل معقول مناسب با آن است.
تفکر منطقی مانند تفکر انتقادی به مهارت استدلال برای مطالعه عینی مسائل نیاز دارد. این ابزار به شما امکان می‌دهد که درباره نحوه پیشبرد مسائل نتیجه‌گیری درستی ارائه کنید. شما با استفاده از تفکر منطقی قادر خواهید بود که با استفاده از شواهد و حقایق، با مشکلاتی که در زندگی روبه‌رو می‌شوید مقابله و آنها را حل کنید. به همین دلیل تقویت تفکر منطقی اهمیت زیادی دارد.
تفکر منطقی با واقعیت‌های موجود محدود می‌شود، اما تفکر احساسی پای در مسیر مجهولات می‌گذارد.
اساسی ترین ملاک تفکر منطقی
اساسی‌ترین ملاک یک تفكر منطقی آن است كه هدف تفكر منطقی حل مسایل است همه ما در زندگی با مسایل بسیاری روبرو می‌شویم افرادی كه دارای تفكر منطقی هستند به راحتی می‌توانند مشكلات را تحمل كنند و از راه درست و منطقی دارد شوند.
اصول تفکر منطقی
تفکر منطقی دارای اصولی است که به مهم ترین آن ها اشاره می نماییم.
- تشخیص مسأله
اولین مرحله‌ای که تفکر منطقی از آنجا شروع می‌شود تشخیص مسأله است.
همان گونه که تشخیص نوع بیماری در فرآیند درمان کار اساسی و گام نخستین است، تشخیص مسأله در جریان تفکر هم گام نخست است. وقتی توانستید مسأله را درست تشخیص دهید می‌توانید مدل تفکر و این که از چه راهکارهایی می‌بایست در حل مسأله استفاده نمایید، را نیز خواهید شناخت. به تعبیر دیگر هرگاه با موفقیتی غیر عادی روبرو شدید و یا اتفاقی پیش آمد علت آن رویداد غیر منتظره را درست شناسایی کنید.
- فرضیه سازی
فرضیه‌هایی که ممکن است آنها را احتمالات، حدس‌ها، تصورات یا بینش‌ها بنامیم ما را به جمله‌های پیش‌بینی کننده که به صورت قضایای شرطی در آمده است، رهنمون می‌شود، در مورد علت یک رخداد چندین احتمال را مطرح نموده احتمالی را که از همه نزدیک‌تر و منطقی‌تر به نظر می‌رسد، برمی‌گزینیم.
- تصمیم‌گیری
از میان فرضیه‌های مختلف یکی از آنها را به عنوان بهترین فرضیه که با شواهد موجود تأیید شده است، انتخاب و به دنبال آن تصمیم‌گیری متناسب با موقعیت را انجام می‌دهیم.
این بود مراحل یک تفکر منطقی از نظر ساختار که اگر به صورت صحیح طی شود شما می‌توانید در موقعیت‌های مختلف مسایل مورد نظرتان را درست حل نمایید.
جان دیویی در مورد تفکر منطقی و رونده شکل‌گیری آن می‌گوید: تفکر منطقی به وسیله بررسی فعال، مداوم و دقیق هر عقیده یا معرفت در سایه دلایلی که آن را تأیید میکند. و نتایج بیشتری که از آن به دست می‌آید، تشکیل می‌شود.
- استفاده از تجربه
تجربه نشان داده است افرادی که در زندگی‌شان موفق هستند اگر رمز موفقیت آنان را جویا شویم به این نتیجه می‌رسیم که آنها افرادی هستند که در مسایل و موقعیت‌های زندگی‌شان قادرند درست تصمیم بگیرند با استفاده از تجربه‌های پیشین نظامی فکری را به وجود آوردند که در موقعیت‌های کنونی و شرایط جدید، ابتدا مسایل را تجزیه و تحلیل می‌کنند تا تشخیص دهند که ماهیت آن مسأله چیست؟ و با کدام یک از موقعیت‌های پیشین شباهت دارد.
شما هم بکوشید یک نظام فکری منسجم و هماهنگ را پایه‌ریزی نمایید سه مرحله مذکور را در هر مسأله‌ای اجرا نمایید.
اما تفکر منطقی از نظر محتوا دارای ویژگی‌های چندی است که هر چه بیشتر باشد، فرد دارای توانایی بیشتری در حل مسایل خواهد بود.
واقع‌بینی، کل‌نگری، درک روابط بین پدیده‌ها، درک عمیق از موضوعات و... برخی از ویژگی‌های محتوایی یک تفکر منطقی است. شما اگر خودتان را عادت دهید که در همه مسایل حتی مسایل پیش پا افتاده و عادی زندگی، این نکات را رعایت کنید، قطعاً نتایج مطلوبی حاصل خواهد شد و با مرور زمان به طور کلی شخصیت شما متحول می‌شود.
نظر جان دیویی در مورد تفکر منطقی
جان دیویی در مورد تفكر منطقی و رونده شكل‌گیری آن می‌گوید: تفكر منطقی به وسیلة بررسی فعال، مداوم و دقیق هر عقیده یا معرفت در سایة دلایلی كه آن را تأیید می‌كند. و نتایج بیشتری كه از آن به دست می‌آید، تشكیل می‌شود.
ویژگی های محتوایی تفکر منطقی
اما تفكر منطقی از نظر محتوا دارای ویژگی‌های چندی است كه هر چه بیشتر باشد، فرد دارای توانایی بیشتری در حل مسایل خواهد بود. وافع‌بینی، کل‌نگری، درک روابط بین پدیده‌ها، درک عمیق از موضوعات و… برخی از ویژگی‌های محتوایی یک تفكر منطقی است.
تفکر منطقی چطور کار میکند؟
یکی از جالب‌ترین کارکردهای مغز، تأثیر متفاوت دو نیمکره بر رفتار ذهن است. اینکه چگونه منطقی فکر کنیم یا اصلاً اینکه چطور فکر کنیم، تا حدود زیادی به تسلط یکی از دو نیمکره بر دیگری ارتباط دارد.
وظایف نیمکره راست مغز مربوط به ایفاگری نقش احساسات در رفتار، استعداد هنری، خلاقیت و ادبیات است. اما نیمکره مغز چپ مسئول رفتارهای منطقی، محاسبات ریاضی و فعالیت‌های علمی و تجربی است.
البته بین دو نیمکره ارتباط متقابل و همکاری وجود دارد، اما همیشه یکی از دو نیمکره بر دیگری تسلط بیشتری دارد و افرادی که نیمکره سمت چپشان بر نیمکره راست مسلط است، توانایی بیشتری در تفکر منطقی و استدلال‌های منطقی دارند.
راههای تقویت تفکر منطقی
- زمانتان را صرف سرگرمی‌های خلاقانه کنید
- سؤال کنید
- معاشرت کنید
- مهارت جدید بیاموزید
- به نتایج تصمیماتتان فکر کنید
- مراقب تله‌های منطقی باشید
- از توهم توطئه و تفکرات فانتزی دوری کنید
انسان‌های منطقی چه ویژگی‌هایی دارند؟
- شخصیت‌های مصممی دارند
- مسیر مشخصی دارند
- متعصب نیستند
- شیوه حل مسئله‌شان دقیق است
- استدلال‌هایشان مبتنی بر تحلیل منطقی است
تفکر منطقی چگونه به ما کمک میکند؟
تفکر منطقی می‌تواند ما را از دام افراط و تفریط نجات دهد. با تفکر منطقی این توانایی را خواهیم داشت که دائما عقاید خودمان را مورد بازبینی قرار دهیم و از شر تعصب نجات پیدا کنیم.
این تفکر با دقت در جزییات، می‌تواند منجر به ایجاد راه‌حل‌هایی کاربردی و درست در حل مسائل و مشکلات شود. با تفکر منطقی به مدیرانی تبدیل خواهید شد که در بزنگاه‌ها می‌توانند با تصمیمات درست مجموعه خود را به درستی هدایت کنند.
روش‌های تقویت تفکر منطقی
تقویت ذهن با بهبود شرایط فیزیکی
- برای عملکرد صحیح مغز باید خواب کافی داشته باشید. خواب کافی می‌تواند به‌طرز قابل توجهی توانایی مغز را بهبود ببخشد. قدم بعدی که باید برای تقویت مغز بردارید، تغذیه مناسب است.
- رژیم غذایی شما باید از اسیدهای چرب امگا باشد. فسفر هم یکی دیگر از منابع غذایی سودمند مغز است. می‌توانید از انواع سبزیجات و مغزها و آبزیان برای بهبود اوضاع مغزتان استفاده کنید.
- ورزش می‌تواند نقش مهمی در بهبود عملکرد و تقویت تفکر منطقی ایفا کند. روزانه نیم ساعت ورزش کنید. یوگا و مدیتیشن هم گزینه‌های مناسبی برای تقویت مغز هستند.
بهبود شرایط اندیشه
شما باید ذهن‌تان را از هرگونه قضاوت مبتنی بر پیش‌داوری‌ها دور کنید. سعی کنید وقتی به مسئله‌ای فکر می‌کنید، آن را خارج از بستر ارزش‌های ذهنی‌تان بررسی کنید. از تفکر خطی دور شوید. باید به این درک برسید که همه اتفاقاتی که می‌افتند تنها از یک علت خاص منشا نمی‌گیرند. سعی کنید در بررسی علت اتفاقات، همه دلایل را در نظر بگیرید.
بیش از اندازه به خودتان اعتماد نکنید
اعتماد بیش از اندازه به توانایی‌هایتان می‌تواند عملکرد و قضاوت شما را تحت تاثیر قرار دهد. افرادی که منطقی فکر می‌کنند همواره قضاوت خودشان را مورد شک و تردید قرار می‌دهند و به خودشان اطمینان ندارند.
